Küresel ölçekte artan enflasyon ve borçluluk, ekonomik felaketin habercisi mi?

Küresel ölçekte devam eden pandemi, Çin ekonomisinin yavaşlaması, merkez bankalarının kredi politikasında sıkılaşmaya gitmesi ve Rusya’nın Ukrayna işgali sonucu özellikle gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkerdeki milyarlarca insan ciddi bir ekonomik kriz ile karşı karşıya.

Söz konusu olumsuz küresel gelişmelerin en somut yansımasını ayçiçecek yağı, enerji, gübre ve buğday gibi yaşamsal ürünlerin fiyat artışında görmek mümkün. Ünlü kalkınma iktisatçısı Jayati Ghosh bu durumu “her yöne dağılmış, önü alınamayan bir yangın”a benzetiyor. Çünkü yaşanan krizin alt ve orta gelirli nüfusun ağırlıkta olduğu ülkelere etkilerinin, 2008 küresel finansal krizin etkilerinden büyük olduğu tahmin ediliyor.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası en büyük petrol ve doğalgaz ihracatçılarından Rusya’ya uygulanan yaptırımların da etkisiyle enerji fiyatları yüseldi. Bu nedenle 2021 yılında %6,1 olarak gerçekleşen küresel büyümenin 2022 yılında %3,6 ile sınırlı kalacağı tahmin ediliyor. Sonuç olarak Türkiye’nin de içinde bulunduğu gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkeler büyük bir ikilem ile karşı karşıya: Ya hane halkı harcamaları artan kamu borcu ile sübvanse edilecek ya da tasarruf tedbirleri uygulanırken oluşan toplumsal çatışmalar da kontrol altında tutulacak.

Yapılan küresel çalışmalar Afrika Boynuzu’nda, 14 milyondan fazla kişinin açlıktan ölme sınırında olduğunu ortaya koyuyor. Kuraklık, pandemi ve Rusya ile Ukrayna’dan gelen tahıl kesintileri nedeniyle yaşanan sıkıntıların boyutları artıyor.

Pandemi küresel ölçekte sağlık sistemini zorlarken, hükümetlerin kaynaklarını azaltıyor, artan enflasyonu dizginlemek için merkez bankalarını faiz artışına yönlendiriyor. Tüm bu gelişmeler ise fonların daha az riskli ve refah düzeyi yüksek gelişmiş ülkelere yönelmesine neden oluyor. Sonuç: Küresel gelir dağılımı arasındaki uçurum daha da yükseliyor[1].

[1] Bu yazı bir New York Times çevirisidir. Orijinal metin için: https://www.nytimes.com/2022/05/17/business/inflation-developing-economies.html