‘Kare kodlu çek’ nedir?

Ticarette ‘kare kodlu çek’ uygulamasına geçildi.  Peki karekodlu çek uygulaması nedir?

Kare kodlu çek uygulaması nedir? 

KKB Kare Kodlu Çek Sistemi, çeki elinde bulunduran kişinin çek yaprağı üzerinde yer alan kare kodu, Karekod barkod okuyucu ya da akıllı cihazlar ile okutarak keşidecinin özet çek raporunu alabildiği Findeks platformundan sunulacak bir Kredi Kayıt Bürosu hizmetidir.

Kare kod okuyucu kullanarak keşidecinin TCKN / VKN bilgisi, MICR kodu (çekin banka kodu, şube kodu, çek sıra numarası ve hesap numarası) opsiyonel olarak çekin seri numarası gibi bilgilere ulaşılabilmektedir. Ancak Çek Endeksi almak için Findeks platformuna giriş yapılması ve rapor alımı için sadece bu uygulama içine eklenen kare kod okuyucunun kullanılması gerekmektedir.

Bankaların, Findeks platformu üzerinden kare kodlu çeklerinin sorgulanabilmesi için müşterilerinden alacakları muvafakat (tek bir çeke veya çek numarası aralığına verilen onay) sayesinde ikinci bir onay adımı olmaksızın keşidecinin özet çek raporu alınabilmektedir.

Çeki son alan kullanıcı, almış olduğu çekin keşidecisinin çek kullanımı ile ilgili bilgilere çok zaman harcamadan, tek bir sorgulamayla ulaşabilmektedir.

Sistem sayesinde çekin güvenilirliği hakkında kısa zamanda fikir sahibi olmanın yanı sıra yapılan kimlik teyidi ile çek sahtekarlığı riskinin azaltılması anlamında da yeni bir adım atılmaktadır.

Karekodlu çek ile ilgili daha deteylı bilgi almak için aşağıdaki linkten sunumu izleyebilirsiniz

http://www.tbb.org.tr/tr/tuketiciler-icin/sikca-sorulan-sorular/2447

Çek kabul edeceksek ne yapmalıyız?

İlk olarak, çeki keşide edeni araştırın. Araştırdığınızı da belgeleyin.

İkinci olarak, karekodsuz çek kabul etmeyin ve karekodlu çeki derhal Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi sistemine kaydettirin. Karekodlu çekteki tüm bilgilere ulaşıp, keşideci hakkında bilgi edinmek mümkündür. Karekodlu çekte çeki keşide edenle ilgili bir çok bilgi vardır; çek hesabı bulunduğu banka sayısı, ibraz edilmemiş çek adedi ve tutarı, her bir çek yaprağı ile ilgili olarak tedbir kaydı olup olmadığı, bankalara teslim edilen çeklerin adedi ve tutarı, son beş yıl içerisinde ibrazında ödenen çeklerin adedi ve tutarı, ibraz edilen ve ibrazında ödenen son çekin ibraz tarihi, son beş yılda karşılıksız çıkan ve halen ödenmemiş çeklerin adedi ve tutarları gibi bilgilere ulaşılabilir.

İbra nedir, İbraname nedir, nasıl olmalı için TIKLAYINIZ!

Üçüncü olarak, çekinizi bankaya 10 veya duruma göre 1 aylık ibraz süreleri içerisinde ibraz edin. Süreyi kaçırmayın.

Çekin arkasına yazdırın

Dördüncü olarak, çek karşılıksızsa, bankadan karşılıksız işlemi yapılmasını talep edin. Çekin arkasına mutlaka çekin neden karşılıksız çıktığını yazdırtın.

Beşinci olarak, karşılıksız çıkan çek yaprağı için bankadan mali sorumluluğu kapsamında ödeme yapmasını isteyin.

Altıncı olarak, çeki keşide edeni şikâyet edin. Karşılıksız çeke hapis cezası kaldırıldı, ama adli para cezası getirildi. Kanuni ibraz süresi içinde, çekle ilgili olarak “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, her bir çekle ilgili olarak, bin beş yüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur.

Şikâyet hakkı sadece hamile aittir, cirantaların şikayet hakkı yoktur. Oysa hamil, karşılıksız çeki kendisine ciro eden cirantaya karşı da talepte bulunabildiğine göre, çeki ödeyen cirantanın da şikâyet hakkı olmalıydı.

İşsizliğe çözüm ve ekonomiye hızlı destek için sınır ticareti geliştirilmeli için TIKLAYINIZ!

Çek karşılığını banka hesabında bulundurmakla yükümlü olan kişi, çek hesabı sahibidir. Çek hesabı sahibinin bir şirket olması halinde, şirketin mali işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim kurulu üyesi veya müdürü, böyle bir belirleme yapılmamışsa yönetim kurulu üyelerinin veya müdürlerinin hepsi, çek karşılığını hesapta bulundurmakla yükümlüdür.

Aynı hatayı yapmayın

Karşılıksız çek keşide edenler hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilir. Bunlar, yasaklılıkları süresince anonim şirketlerde yönetim kurulu üyesi, limitet şirketlerde müdür olamazlar ama görev sürelerinin sonuna kadar devam ederler.

Yedinci olarak da çeki takibe koyun. Takibi sadece keşideciye karşı değil, varsa aval verenlere ve cirantalara karşı da yapın.

Sekizinci olarak, bankanın çek hesabı açılmasında kusuru bulunup bulunmadığını araştırın. Banka çek hesabı açarken araştırma yükümlülüğünü yerine getirmemişse, çek karnesi verilmeyecek birisine hesap açmışsa, banka karşılıksız çıkan çekten dolayı sorumludur.

Küçük İşletmeler (KOBİ) İçin Kur Riskinden Korunma Tavsiyeleri için TIKLAYINIZ!

Dokuzuncu olarak, nerede hata yaptığınızı düşünün ve çaresiz kalsanız bile aynı hatayı bir daha yapmayın.

Eğer aldığınız çeki borçlarınızın karşılığı başkasına ciro edebiliyorsanız, tereddüt etmeyin. Çek ilişkisinde en çaresiz olan hamildir. En azından çeki bankaya ibraz edecek olan hamil olmamaya dikkat edin.

Çekte “Karekod” uygulaması hangi tür bankaları kapsıyor?

Uygulama 5411 sayılı Bankacılık Kanunu uyarınca kurulan bankalarca veya yurtdışında kurulu bankaların aynı kanun uyarınca Türkiye’de faaliyet gösteren şubelerince bastırılan çekleri kapsıyor. Buna göre 5411 sayılı Kanuna tabi bankalar, 31 Aralık 2016 tarihinden sonra karekod içermeyen çek yaprağı basamayacak ve veremeyecek. Buna karşın yabancı banka tarafından bastırılmış çeklerde “seri numarası” ve “karekod” bulunmaması çekin geçerliliğini etkilemeyecek.

► 1 Ocak 2017 öncesinde bankalar tarafından verilmiş ve üzerinde karekod olmayan çeklerin durumu ne olacak?

Bu tür hiç kullanılmayan ya da kullanılmış çekler geçerliliğini koruyor. Bu şekilde çok sayıda çek olduğunu tahmin ediliyor. Ancak konunun uzmanları, bu tür çeklerin alacaklı, konumdaki kişiler tarafından kabul edilmemesi ve bunların yerine karekodlu çekler istenmesiyle hızla azalacağını düşünüyor.

► “Karekod” ve “Karekodlu Çek Raporu” nedir?

Karekod, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili hükümlerine göre çek üzerine kare veya dikdörtgen olarak basılabilen ve yine bu kanundaki mevzuata uygun bilgilere erişilmesine ve bunların raporlanmasına olanak sağlayan iki boyutlu barkodu ifade ediyor. “Karekodlu Çek Raporu” ise bu karekodun okutulması suretiyle ulaşılan bilgilerle ilgili “Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemi” üzerinden sunulan rapor anlamına geliyor.

► Yeni çek uygulamasının “Sistem İşleticisi” kim olacak?

İlgili mevzuata göre bu yetki Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi ve/ veya Yetkili Bilgi Alışveriş Kuruluşuna verildi. Halen “Sistem İşleticisi” görevini Kredi Kayıt Bürosu yürütüyor. Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemi’yle ilgil altyapı da Kredi Kayıt Bürosu’nda olacak.

► Karekodlu çek raporunda hangi bilgiler olacak?

Karekodlu çek raporunda, çek hesabı sahibi ya da cirantanın rızası aranmaksızın şu bilgiler üçüncü kişilerin erişimine sunuluyor:

a) Muhatap bankanın ticaret unvanı, çekin seri numarası,

b) Çek hesabı sahibinin adı, soyadı veya ticaret unvanı, bu kişinin tacir olması halinde ticaret siciline tescil edilen yetkililerinin aynı tür bilgileri,

c) Çek sahibinin, çek hesabı bulunan toplam banka sayısı, yine bu kişiye ait bankalara ibraz edilmemiş çeklere ilişkin olarak lehdar tarafından karekod okutma ve bilgi paylaşım sistemine kaydedilen çeklerin adet ve tutarı,

d) Düzenlenerek bankalara teslim edilen çeklerin adet ve tutarı, son beş yıl içerisinde ibrazında ödenen çeklerin adet ve tutarı,

e) İbraz edilen ilk ve son çekin ibraz tarihi, ibrazında ödenen son çekin ibraz tarihi,

f ) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören ve halen ödenmemiş çeklerin adedi ve tutarı, bu tür sonradan ödenen çeklerin adedi ve tutarı, yine bu tür son çekin ibraz tarihi,

g) Çek sahibi hakkında çek hesabı açma yasağı bulunup bulunmadığı, varsa yasaklama kararının tarihi,

h) Her bir çek yaprağıyla ilgili tedbir kaydı olup olmadığı, çek hesabı sahibi tacirse, ifl asına karar verilip verilmediği, iflasına karar verilmişse kararın tarihi.

Bu bilgiler “Sistem İşleticisi” tarafından bankalardan, kaynak kuruluşlardan ve çek lehtarlarından ilgili mevzuat çerçevesinde temin edilecek.

► Başka tür bilgilere de yer verilebilecek mi?

Raporda, “Sistem İşleticisi” tarafından zorunlu bilgiler kullanılarak farklı hesaplamalar yapılması suretiyle türetilen bilgiler ile çek hesabı sahibi ya da ciranta tarafından üçüncü kişilerin erişimine açılmasına yazılı olarak onay verilen diğer bilgilere yer verilebilecek. Yine ilgili kanunlarda aleni oldukları hükme bağlanan ve paylaşılması rıza gerektirmeyen bilgiler de raporda olabilecek. Bu kapsamda örneğin halen sistem işleticisi olarak çalışan Kredi Kayıt Bürosu, “Findeks” sistemiyle “Keşidecinin Çek Endeksi” adıyla “0-1000” puan arası bir endeksleme oluşturuyor. 1000 puan “en az risk” anlamına geliyor.

► Bankalar yeni uygulamaya ilişkin ne yapacak?

Bankalar çek hesabı açtıkları gerçek ve tüzel kişiler ile çek hesabı sahibi tüzel kişi ise hesap açılış tarihi itibarıyla tüzel kişi tarafından bildirilen ve tüzel kişi adına tüm işlemleri yapmaya yetkili kılınmış gerçek kişileri Karekod Okutma ve Bilgi Paylaşım Sistemi’ne kaydedecek.

► Bilgi ve raporlarla ilgili sorumluluk nasıl paylaşılıyor?

Sistem işleticisinin sorumluluğu, kendisine iletilen bilgilerin sistem vasıtasıyla okutturulması veya raporlanmasıyla sınırlı olacak. Bilgilerin doğruluğu veya güncelliği banka ya da kaynak kuruluşun sorumluluğu altında. Bilgilerin doğruluğu veya güncelliğine ilişkin talep ve itirazlar ile güncellenmesi, düzeltilmesi, silinmesi veya değiştirilmesi talepleri çek hesabı sahibi tarafından doğrudan bilginin kaynağı olan bankaya veya kaynak kuruluşa yapılacak. Buradaki kaynak kuruluş ifadesi bankalar haricinde, sistem işleticisinin bilgi temin ettiği özel hukuk tüzel kişileri ile kamu kurum ve kuruluşlarını, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve bunların üst kuruluşlarını ifade ediyor.

Öte yandan sistem işleticisi, sisteme erişim için kullanılacak olan bilişim teknolojilerini (akıllı telefon uygulamaları, internet sitesi vb.) yaygın olarak kullanılan farklı platformlarla uyumlu şekilde geliştirecek, güncelleyecek ve ücretsiz olarak kullanıcılara sunacak.

Findeks’te rapor fiyatı 71 kuruş

Karekodlu çek raporuyla ilgili hizmetlerden alınacak ücretler, sistem işleticisinin teklifi üzerine Hazine Müsteşarlığının görüşü alınarak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nca belirlenecek. Halen sistem işleticisi olarak çalışan Kredi Kayıt Bürosu, “Findeks” sistemi üzerinden hem “Çek Raporu” hem “Karekodlu Çek Raporu” veriyor. Bir adet çek için çek raporu fi yatı KDV dahil 4,72 lira, Karekodlu çek raporu fi yatı ise KDV dahil 0,71 lira olarak uygulanıyor. Karekodlu çek raporunun alınabilmesi için Findeks’e üyelik gerekiyor. Bu üyelik ise ücretsiz. Yine bu raporun alınabilmesi için kullanılan Findeks Mobil Uygulaması ise App Store ya da Google Play üzerinden akıllı telefonlara indirilebiliyor.